Peru: cultuur, samenleving en religie
Samen met andere Zuid-Amerikaanse landen als Ecuador en Bolivia staat Peru bekend om zijn sterke inheemse en traditionele cultuur. Een reis naar Peru is dan ook een once in a lifetime ervaring.
Als je naar Peru reist om Spaans leren en om ondergedompeld te worden in de cultuur, dan zul je je ogen uitkijken. De cultuur ligt werkelijk voor het oprapen.
Naast Spaans worden er nog meer talen in Peru gesproken. Je zult ook merken dat Peruaanse muziek een essentiële rol speelt in het dagelijks leven van de mensen, b.v. bij het vieren van de festivals, evenals de kleurrijke en typisch Peruaanse kleding. Als je bij een Peruaans gastgezin woont, leer je meer over de Peruaanse normen en gewoonten en praat je met de mensen die over religie in Peru zullen horen.
Vooral voor degenen die vrijwilligerswerk in Peru gaan doen, is het gedeelte over Onderwijs in Peru interessant evenals de samenstelling van de (complexe) Peruaanse samenleving.
Talen in Peru
Hoewel Spaans de meest gesproken taal is in Peru, worden Aymara en Quechua - twee inheemse talen die voortkomen uit oude Andes-culturen - plus 24 andere inheemse talen, hier officieel erkend. Inheemse talen waren verboden onder het Spaans, maar regeringen hebben de afgelopen decennia gewerkt om dit cruciale aspect van de Peruaanse cultuur nieuw leven in te blazen.
Een belangrijk Peruaans feit is dat ongeveer 18% van de Peruanen Quechua spreekt, hoewel de overgrote meerderheid tweetalig is en ook Spaans spreekt. Quechua is echter een overwegend mondelinge taal die het Inca-rijk gebruikte (en alleen werd geschreven met behulp van hun complexe quipu-knoopsysteem) - wat verklaart waarom het nog steeds wordt gesproken in uitgestrekte delen van Zuid-Amerika. Je zult het waarschijnlijk horen praten door oudere Peruanen in en rond Cusco, evenals in landelijke Andes-gemeenschappen in het zuiden van het land. Een van de grootste concentraties van Quechua-sprekers bevindt zich in Ayacucho en de omliggende regio, waardoor deze plaatsen een geweldige plek zijn om te bezoeken als je meer wilt weten.
Peruaanse muziek
Peruaanse muziek heeft zijn wortels in de diverse culturen van de mensen die in Peru zijn komen wonen. Pre-Colombiaanse muziek werd gespeeld op traditionele houten instrumenten, vergelijkbaar met panfluiten en fluiten, waarvan gedacht werd dat ze afkomstig waren uit de Andes.
De invloed van de Spaanse conquistadores veranderde echter radicaal het geluid van de Peruaanse muziek, voornamelijk door de introductie van de gitaar, die later de uitvinding van de charango voortbracht, een snaarinstrument dat lid is van de luitfamilie en aanvankelijk werd gemaakt van een gordeldier schelp. Het werd al snel een nietje in de Andes-muziek en is nog steeds een populair instrument dat tegenwoordig in heel Zuid-Amerika wordt gebruikt.
Afrikanen brachten nog een interessante muzikale invloed; de 95.000 slaven die tussen de vroege jaren 1500 en 1880 door de Spanjaarden naar Peru werden gebracht. De ó, een vierkant of rechthoeking, houten percussie-instrument, werd uitgevonden door de slaven, en hoewel de oorsprong onduidelijk is - er blijft discussie over de vraag of het een afstammeling is van soortgelijke instrumenten die in West- en Centraal-Afrika worden gevonden - blijft het een essentiële rol spelen in muziek, die steeds vaker wordt gebruikt in modernere muziekstijlen en nu over de hele wereld wordt gespeeld.
De beste manier om dit aspect van de Peruaanse cultuur te ervaren, is tijdens een van de vele festivals van het land, die vaak worden gehouden ter gelegenheid van religieuze evenementen. Processies van dansers begeleid door muzikanten geven de kans om zowel traditionele kleding te observeren als te genieten van lokale livemuziek. Lees onze gids over Peru's meest onmisbare feesten om er een te vangen.
Peruaanse normen en gewoontes
Zoals elk land heeft Peru zijn eigen culturele gewoonten, en de beste manier om te voorkomen dat je te veel op een toerist lijkt, is zo spoedig mogelijk de belangrijkse gewoonten te leren.
Zoals in de meeste Zuid-Amerikaanse landen is een enkele kus op de linkerwang de standaardgroet tussen vrouwen en mannen en vrouwen; tussen twee mannen is een handdruk een go-to-benadering. Mensen aanspreken die je niet goed kent, of die je net hebt ontmoet als 'señor' (mannelijk) of 'señora' (vrouw), is een goede manier om beleefdheid te tonen - iets dat door de meeste Peruanen wordt gewaardeerd.
Peru is ook een zeer conservatief en religieus land, met meer dan driekwart van de bevolking die zichzelf als katholiek identificeert. Dit is een overblijfsel van de Spaanse kolonisatie en hun extreme pogingen om de lokale bevolking te evangeliseren; in steden als bijvoorbeeld Ayacucho zijn er tientallen of meer kerken.
Wat echter zo fascinerend is aan Peru en andere Zuid-Amerikaanse landen, is hoe ze veel van hun vroegere goden bleven aanbidden - ondanks de beste pogingen van de Spanjaarden om wat zij beschouwden als heidense geloofssystemen te sluiten. Festivals zoals Inti Raymi, die jaarlijks in Cusco worden gehouden, zijn volledig gebaseerd op Inca-overtuigingen en ceremonies, terwijl andere zoals de Virgen de Carmen, gevierd in Paucartambo, vier uur rijden van Cusco, elementen van het katholicisme en de Andes-religies combineren in een fantastische weergave van kleurrijke Peruaanse kleding, Andesmuziek en katholieke heiligen: een werkelijk uniek schouwspel.
De Peruaanse maatschappij
Peru is georganiseerd in drie verschillende sociale klassen. De hogere klasse is een minderheid en komt voornamelijk voor in Lima - ongeveer 3% van de totale bevolking. De middenklasse bestaat uit arbeiders en professionals die afhankelijk zijn van een salaris en baan. Zij vormen ongeveer 40% van de bevolking en hebben het meest geleden onder de opeenvolgende crises van de afgelopen jaren.
De lagere klasse bestaat uit arbeiders en campesinos (landelijke boeren). Velen van hen moesten emigreren naar de grotere steden, voornamelijk naar Lima. Hier wonen ze, in wat bekend staat als “pueblos jovenes” – of sloppenwijken – op zoek naar werk. Degenen die in hun thuisgemeenschap zijn gebleven, hechten meer belang aan het behouden van hun traditionele cultuur en overtuigingen
Onderwijs in Peru
Een hot topic voor recente regeringen is onderwijsvernieuwing. Dit is benaderd met het doel onderwijs in te voeren dat voorziet in de werkelijke, praktische behoeften van jongeren en het land, en het aantal inschrijvingen op scholen is de afgelopen decennia gestaag toegenomen.
Nu is de alfabetiseringsgraad van de algemene bevolking 92%, en ongeveer 90% van de jongeren staat ingeschreven op school - hoewel dit laatste cijfer een lager opkomstpercentage maskeert, veroorzaakt door adolescenten die werken in plaats van naar school te gaan, maar toch worden gemarkeerd als on- rollen.
Lang niet alle kinderen volgen onderwijs – en het werd nog ingewikkelder meer tijdens de coronapandemie . Met name de kinderen uit de afgelegen dorpen worden geconfronteerd met allerlei problemen, waarbij het soms zelfs ingewikkeld is om daadwerkelijk fysiek naar school gaan, aangezien velen te ver van hun huis zijn gevestigd. Er zijn ook veel problemen rond tweetalig onderwijs (de meeste scholen bieden geen instructie in moedertalen). Beide vormen grote problemen voor de armere, landelijke leden van de bevolking.
Godsdienst in Peru
De religie van Peru is een erfenis van de Spaanse verovering. Om deze reden is Peru een overwegend katholiek land (meer dan 75% van de bevolking). Sinds de 16e eeuw zijn, naast het katholicisme, ook uitingen van de inheemse religie, gebaseerd op de cultus van de zon, de pachamama (moeder aarde) en elementen van de natuur aanwezig. Degenen die religie bestuderen, kunnen het nog steeds niet eens worden over hoe twee zeer verschillende religies moeten worden behandeld in het proces van fusie of van parallelle overtuigingen.
Bovendien zijn er de laatste tijd veel diverse kerken verschenen. Zo kunnen we zien dat de Peruaanse bevolking nog steeds erg religieus is en dat het percentage atheïsten en verklaarde agnosten erg laag is.
Peru heeft protestantse kerken die gesticht zijn door Noord-Amerikaanse en Europese missionarissen. Er zijn ook Jehova's Getuigen, Mormonen, Adventisten, Boeddhisten, Moslims, Hindoes en Hare Krishna's. Andere actieve groepen zijn de Israëli's van het Nieuwe Pact (die ook altijd deelnemen aan politieke verkiezingen) en de Beweging van het Nieuwe Tijdperk. Religieuze activiteit in Peru is essentieel, en voor veel mensen is de stad Cusco een van de "energiecentra" in de wereld.
Televisie, radio, kranten en tijdschriften in Peru
Zoals in alle landen van de wereld speelt communicatie een beslissende rol in Peru, in het culturele en politieke leven. Naast serieuze en op feiten gebaseerde communicatie zijn er de afgelopen decennia ook andere vormen van media ontstaan, zoals "easy-reading", die van twijfelachtige kwaliteit en geloofwaardigheid zijn - ze zijn ook de goedkoopste en meest toegankelijk voor mensen in de laagste economische categorie. Dit, los van de invloed van social media.
De oudste kranten van Peru dateren uit de 19e eeuw, zoals "El Comercio", die nog steeds in omloop is. Andere veel gelezen kranten zijn: "La República", "Expreso", "El Correo", "El Peruano", "La Nación", "Liberación", ... Andere week- en tweewekelijkse tijdschriften zijn welkom vanwege hun veelzijdigheid en verscheidenheid - en hebben betrekking op politiek, economie, toerisme, onderwijs en mode. Bijvoorbeeld "Caretas", "Gente", "Actualidad Económica", "Agronoticias", "Moneda", "Somos".
Peruaanse televisie is ook heel divers. Er zijn weinig gratis kanalen, maar deze worden ook het meest bekeken door de mensen - een daarvan is RTP, Channel 7, beheerd door de staat. Het ministerie van Onderwijs heeft een systeem voor evaluatie en controle van televisieprogramma's opgezet dat wijzigingen heeft aangebracht en in sommige gevallen specifieke programma's heeft stopgezet.
"De radio staat het dichtst bij de mensen" is het motto dat alle Peruaanse radiostations herhalen in hun programma's. In Peru luisteren veel mensen naar de radio - thuis, op het werk en in de bussen. De radiostations waarnaar de meeste mensen luisteren, hebben een grote verscheidenheid aan programma's: nieuws, kunst, roddels, muziek en interviews. Er zijn twee radiostations die de toppositie op nationaal niveau betwisten: RPP (Radio Programas del Perú) en CPN (Cadena Peruana de Noticias).
Typische Peruaanse kleren
Een van de meest opvallende uitspraken van de Peruaanse cultuur wordt gedaan door zijn kleding. Hoewel de meeste inwoners van de hoofdstad Lima Europese kleding dragen, duurt het niet lang voordat je meer traditionele kleding tegenkomt met sterke wortels in inheems vakmanschap.
In de Peruaanse hoge Andes zul je merken dat elk dorp zijn eigen kledingstijl heeft, het meest opvallend in de felgekleurde en geweven llicllas (capes), montera (traditionele hoeden) en polleras (wijde rokken), waarvan de laatste soms met tien tegelijk gedragen bij speciale gelegenheden! Bovendien zul je merken hoeveel zorg en aandacht er wordt besteed aan het met de hand maken van deze prachtige outfits (misschien zie je de vrouwen aan het werk op weefgetouwen), en je kunt ze ook kopen op de verschillende markten van het land.
Hoewel traditionele mannelijke kledingstijl in Peru niet meer gebruikt wordt en verdrongen is door de introductie van de Europese cultuur en kleding, dragen veel Andes-mannen nog steeds poncho's en chullo's met ingewikkelde patronen (gebreide mutsen met oorkleppen). Deze items zijn zorgvuldig gemaakt van alpacawol om de kilte van het leven in het Andesgebergte af te weren.